اگر زن تمکین نکند آیا می تواند طلاق بگیرد؟
طبق قانون مدنی یکی از وظایف زن پس از انعقاد عقد، اطاعت از شوهر است. همانطور که گفته شد انواع تمکین را می توان در دو معنای عام و خاص تعریف کرد: در تمکین خاص، زن باید وظایف زناشویی خود را در قبال شوهر انجام دهد و در تمکین عام ضمن پذیرفتن ولایت مرد بر خانواده، باید با شوهرش رفتار و ارتباط خوبی داشته باشد.
اما تمکین در برابر شوهر مطلق و دائمی نیست; زیرا مواردی در قانون وجود دارد که آن در شرایط، زن حق دارد طبق قانون از تمکین شوهر خودداری کند. عذر موجه نافرمانی زن از شوهر ممکن است شامل مواردی مانند ابتلای شوهر به بیماری های جنسی و مقاربتی، عذر شرعی یا وجود بیماری زن برای اطاعت خاص و همچنین وارد کردن صدمات جسمی، مالی یا صادقانه به همسر باشد.
حتی اگر حق تعیین محل سکونت به زن داده شود، زن نمی تواند با شوهرش در یک خانه زندگی کند و این عدم انطباق موجه است و اگر زن بخواهد از حق مسکن در عقد نکاح استفاده کند. او می تواند از قانون پیروی کند و از تمکین شوهرش امتناع میکند. لازم به ذکر است که عدم تمکین زن عواقب حقوقی مهمی در پی خواهد داشت; مثلاً اگر زن تمکین نکند، حق نفقه او از بین می رود; مگر اینکه به یکی از دلایل معتبری که گفته شد، رعایت نکرده باشد.
در پاسخ به این سؤال که اگر زن تمکین نکند آیا می تواند به دلیل تنفر از شوهرش طلاق بگیرد یا خیر و به عبارت دیگر آیا می توان زن ناشزه به دلیل تنفر از شوهرش طلاق بگیرد؟ اگر در این موارد عدم تمکین، دلیل موجهی را رعایت نمی کند یا اینکه بدون مانع قانونی از تسلیم شدن به شوهر خودداری می کند و قصد طلاق دارد، خیر نمیتوان.
اگر زن به دلایل مشروع از جمله ترس از ضرر جسمی شوهر با شوهرش در یک خانه زندگی نکند و عدم تمکین صورت گرفته باشد، نمی توان به دلیل عدم تمکین حق طلاق را از او سلب کرد. زیرا زن به دلیل ایجاد عسر و حرج یا مشکلات نامتعارف مرتکب نافرمانی شده و در واقع خود مرد موجبات عدم تمکین زن را فراهم کرده است.
اما اگر عدم تمکین صرفاً به دلیل لجاجت یا مشکلات دیگر باشد و زن دلیل موجهی برای عدم تمکین خود نداشته باشد، دادگاه حکم طلاق زن را صادر نمی‌کند و برای طلاق، زن باید با رضایت یا رضایت طرفین اقدام کند. وی باید رضایت زوج برای طلاق را جلب کند، اما در این صورت مجازات عدم تمکین از زوجه در نظر گرفته نمیشود.
نکته مهم در مورد طلاق زوجه در صورت عدم تمکین این است که زوجه باید همواره دلیل موجهی برای طلاق از شوهر خود به دادگاه ارائه دهد. مثلاً اگر مرد نفقه ندهد، زندگی مشترک با همسرش را ترک کرده و غایب باشد، شروط دوازده گانه عقد را زیر پا گذاشته باشد یا زن به دلیل شرایط ضمن عقد، حق طلاق گرفته باشد.
اگر زن تمکین نکند آیا می تواند تقاضای طلاق عسر و حرج کند؟
یکی از موارد مهمی که زن می تواند از حق طلاق برخوردار شود، اثبات عسر و حرج یا مشکلات طاقت فرسا در طول زندگی مشترک است که ادامه زندگی را برای زن مشکل می کند و تحمل چنین شرایطی برای زن غیر قابل تحمل است. راه حل قانونی عسر و حرج و آزار زن برای طلاق در ماده 1130 قانون مدنی به موجب این ماده آمده است:
در صورتی که ادامه زندگی خانوادگی باعث ایجاد مشکل و ناراحتی برای زن شود، می تواند به دادگاه مراجعه و تقاضای طلاق کند. در صورتی که عسر و حرج در دادگاه ثابت شود، دادگاه می تواند مرد را به طلاق اجبار کند و در صورت عدم امکان اجبار مرد به طلاق، زن با اذن دادگاه طلاق می گیرد و نیازی به اجازه مرد نیست.
حال سؤال این است که اگر زن تمکین نکند آیا می تواند تقاضای طلاق کند؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که عموماً زمانی که زن از شوهر خود سرپیچی می کند و عنوان زن ناشزه را دارد به راحتی نمی تواند طلاق بگیرد، مگر در موارد عسر و حرج.
در واقع اگر عدم تمکین زن مجرد به دلیل موجه و مشروع نباشد، تا زمانی که تمکین نکند، نمی تواند درخواست طلاق به دلیل عسر و حرج داشته باشد. زیرا اصولاً زندگی مشترکی با همسرش نداشت که در آن با مشکلات غیرعادی روبرو بود.
معمولاً در محاکم، اثبات ادعای عسر و حرج از سوی زنان ناشزه، با مشکلات فراوانی از سوی قضات مواجه میشود و به همین دلیل فرض بر این است که زن ابتدا تسلیم شوهر خود میشود و سپس در طول زندگی مشترک، یکی از زوجین وجود دارد. مصادیق: باید عسر و حرج و مصیبت را ذکر کند تا بتواند با اثبات آن طلاق بگیرد.
البته اگر سختی و ناراحتی زن واقعاً وجود داشته باشد و ادامه زندگی مشترک و تسلیم شدن در برابر شوهر به دلیل موجهی غیرممکن باشد، مانند موردی که مرد زن خود را کتک زده و او را از خانه بیرون میکند. زن می تواند بر اساس این عسر و حرج حتی با وجود عدم تمکین طلاق بگیرد.
