حقوق کار در ایران
تعریف حقوق کار
حقوق کار یکی از شاخه های حقوق عمومی است که روابط میان کارگر و کارفرما را بررسی می کند و قوانینی که حاکم بر روابط کار است را مورد مطالعه قرار می دهد. به عبارت دیگر ” حقوق کار ” قوانین و مقرراتی است که روابط کارگر و کارفرما را مشخص کرده و بر آن حکومت می کند و در چهارچوب قرار می دهد. این شاخه از حقوق به صورت مداوم در معرض تحولات صنعتی قرار دارد.
ارکان اصلی حقوق کار
حقوق کار دارای سه رکن اصلی یعنی رابطه ی کار، مقررات کار و اهداف است.
اما برای دست یابی به تعریف دقیق تر از حقوق کار لازم است به قانون کار مراجعه کنیم، تا بتوانیم خصوصیات دیگری برای این شاخه از حقوق کشف کنیم، همچون “تبعیت داشتن و پیروی کردن کارگر از کارفرما”. اما وکیل حقوقی در اصفهان حقوق کار را به این صورت تعریف می کند که: حقوق کار مجموعه مقرراتی است که بر روابط کارگر و کارفرما حکومت داشته به صورتی که انجام دادن کار توسط کارگر به همراه تبعیت او از کارفرما است. البته نباید از این نکته غافل شد که هر کاری تحت شمول قانون کار قرار نمی گیرد. و باید شرایطی داشته باشد.
اولین شرطی که یک کار باید داشته باشد تا تحت شمول قانون کار قرار بگیرد این است که شخصی کاری را برای دیگری انجام بدهد. به عبارت دیگر کار هایی که در اصطلاح خود اشتغالی نامیده می شوند مثل این که کسی به حساب خود کار می کند و یا کشاورزان و …، از شمول مقررات قانون کار خارج اند. بنابراین باید علاوه بر وجود کارگر، کارفرمایی نیز وجود داشته باشد.
حال گذشته از این مورد، هر نوع انجام دادن کار برای دیگری نیز از قانون کار تبعیت ندارد. به طور مثال کسانی که برای دولت کار می کنند با وجود آن که شرط کار برای دیگری را دارند اما روابط آن ها تابع قانون کار مبوده و در حقوق اداری بررسی می شود. به منظور این که انجام کار برای دیگری شامل حقوق کار بشود باید شامل هیچ نوع از قوانین استخدامی نباشد.
تمرکز اصلی و تبعیض آمیز حقوق کار به نفع و بر روی کارگر است. اما این تنها موردی نیست که حقوق کار به آن می پردازد، بلکه مباحث دیگری نیز در این قانون مطرح می شود از قبیل تعهداتی که کارگر دارد، حل و فصل اختلافات میان کارگر و کارفرما و بازرسی کار و… . پس نتیجه این می شود که تنها مسئله ی روابط کارگر و کارفرما در حقوق کار بررسی نمی شود بلکه حقوق کار به روابط جمعی کار هم توجه می کند. از همین جهت مباحثی همچون مذاکرات جمعی، پیمان های جمعی و تشکل های کارگری و کارفرمایی نیز بسیار درحوزه ی حقوق کار اهمیت دارد.
نوع رابطه ی کار در حقوق کار
به نقل از وکیل حقوقی در اصفهان حقوق کار بر روابط کارفرمایی حکومت دارد که شخص دیگری را برای انجام کاری استخدام کند. حال به دلیل این که صنعت در حال گسترش و توسعه است این رابطه نیز بسط پید کرده و تنها به بین کارگر و کارفرما حکومت ندارد بلکه به خاطر احداث واحد های بزرگ تر، این روابط حالت جمعی پیدا کرده است.
از این مطالبی که بیان کردیم می توانیم به یک تعریف نهایی برای حقوق کار دست یابیم. حقوق کار به مجموعه قوانینی گفته می شود که با انگیزه ی حمایت کردن از کارگران و برقرار کردن نظم و امنیت شغلی تدوین شده است. گذشته از آن دولت با به کار گرفتن تدابیر این حقوق امور مادی و معنوی کارگران را تضمین کند.
حقوق کار چه اهدافی دارد؟
همان طور که بیان کردیم مهم ترین هدف و انگیزه ی حقوق کار ایجاد امنیت، نظم و عدالت در روابط کاری است.
رابطه ای که بین کارگر و کارفرما وجود دارد باعث به وجود آمدن منافع اقتصادی برای هر دو طرف می شود، حال اگر قانون کار تضمیناتی که برای اعتماد و اطمینان کارگران است نداشته باشد، موجب بروز بی نظمی در این روابط می شود.
قرارداد کار چیست؟
اولین چیزی که یک کارگر به هنگام استخدام به آن فکر می کند این است که در قبال کاری که انجام می دهد و متناسب با آن حقوق دریافت کند. در مقابل کارفرما یا کسی که اقدام به استخدام کارگر می کند به دنبال این است که در برابر حقوق و مزایایی که می دهد خدمات خوب و متناسبی اخذ کند. از این رو به منظور آن که روابط کارگر و کارفرما دارای جوانب قانونی باشد، قانون قراردادی را تحت عنوان قرارداد کار پیش بینی کرده است. به موجب ماده ۷ قانون کار:« قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق‌السعی کاری را برای مدت موقت یا مدت غیر‌موقت برای کارفرما انجام می‌دهد.»
کلیه کارگران، کارمندان و نیروهای تحت قرارداد شخصیت‌های حقیقی و حقوقی؛ می‌توانند با مراجعه به وکیل اداره کار؛ نسبت به اعطای روند پیگیری شکایت خود از کارفرمای مربوطه اقدام نمایند.
وکیل اداره کار با تخصص و شناخت زیاد از قوانین و مقررات اداره کار؛ دادخواست طرح دعوی علیه کارفرما را تنظیم نموده و تا زمان صدور رای و احکام نهایی در کنار موکلان خود می‌باشد.
قرارداد کار چه ویژگی ها و خصوصیاتی دارد؟
به گفته وکیل اداره کار قرارداد کار خصوصیاتی دارد که به شرح ذیل است:
۱) قرارداد کار در دسته قرارداد های رضایی قرار دارد؛ به این معنا که برای انعقاد و تنظیم آن تشریفات خاصی احتیاج نیست و صرف ایجاب و قبول منعقد می شود.
۲) قرارداد کار از عقود معین است؛ یعنی این عقد در قانون نام آن آمده است و قواعد و مقررات مربوط به آن مشخص شده است.
۳) این قرارداد، قراردادی معوض است؛ به معنای اینکه کارگر در برابر کاری که انجام می دهد دستمزد و یا حق الزحمه ای دریافت می کند و کارفرما نیز در مقابل کاری که دریافت می کند باید دستمزد بپردازد.
۴) قانون کار از قوانین آمره است یعنی امکان توافق بر خلاف آن وجود ندارد. مثلا ممکن نیست که کارگر مزایایی کمتر از حداقل مشخص شده در قانون دریافت کند.
قرارداد کار باید چه شرایطی داشته باشد تا صحیح تلقی شود؟
علاوه بر رعایت شرایط عمومی قرارداد ها، قرارداد کار باید حاوی موارد دیگری نیز باید، تا صحیح به حساب آید. این موارد در ماده ی ۱۰ قانون کار به این شکل بیان شده شده است که:« قرارداد کار علاوه بر مشخصات دقیق طرفین، باید حاوی موارد ذیل باشد:
الف ) نوع کار یا حرفه یا وظیفه‌ای که کارگر باید به آن اشتغال یابد
ب ) حقوق یا مزد مبنا و لواحق آن
ج ) ساعات کار، تعطیلات و مرخصی‌ها
د ) محل انجام کار
ه ) تاریخ انعقاد قرارداد
و ) مدت قرارداد، چنانچه کار برای مدت معین باشد
ز ) موارد دیگری که عرف و عادت شغل یا محل، ایجاب نماید.
ح ) (الحاقی و اصلاحی ۱۳۹۴) – شرایط و نحوه فسخ قرارداد کار (در مواردی که مدت تعیین نشده باشد).»
دوره ی آموزشی
این امکان وجود دارد که طرفین در قرارداد کار به صورت توافقی مدتی را تعیین کنند که به عنوان دوره ی آموزشی باشد. در این مدت هر یک از طرفین این اختیار را دارد که بدون هماهنگی قبلی و یا اینکه خسارتی بپردازد، همکاری را قطع کند. چنانچه این قطع رابطه از سوی کارفرما اتفاق افتد ملزم است که حقوق کارگر را در مدت دوره ی آموزشی به او بپردازد و یا اگر از جانب کارگر این رابطه قطع بشود هم امکان دریافت حقوق این دوره را دارد. مدتی که برای دوره ی آموزشی برای کارگران ساده در نظر گرفته شده است ۱ ماه و برای کارگران ماهر ۳ماه است.
خاتمه قرارداد کار
آنطور که وکیل کار در اصفهان می گوید در صورتی که یکی از موارد ذیل وجود داشته باشد، قرارداد کار به پایان می رسد. این موارد بدین ترتیب است:
۱) چنانچه کارگر بازنشته شود
۲) کارگر فوت کند
۳) به طور کلی کارگر از کار بی افتد
۴) مدت قرارداد کار انقضا یابد
۵) در قرارداد هایی که انجام کار معینی در آن شرط است، کار پایان یابد.
۶) کارگر استعفا دهد
چه گروه هایی مشمول بیمه بیکاری می شوند؟
• آن دسته از کارگرانی که مشغول به کار در ارگان های دولتی و عمومی بوده و بیمه هستند.
• کارگرانی که در بخش خصوصی می کنند و بیمه هستند.
• آن کارگرانی که قرارداد پیمانی با ارگان های دولتی منعقد کرده اند و بیمه هستند.
• کارگرانی که در بعضی از کارخانه ها یا واحدهای صنعتی قرارداد دائم بسته اند.
• آن دسته از کارگرانی که خواه در قسمت دولتی و خواه در قسمت خصوصی قرارداد فصلی، کار معین یا موقت منعقد کرده اند.
البته این نکته را باید خاطر نشان کرد که کارگری که بیمه شده است و بیکار است باید پیش از بیکار شدن حداقل ۶ ماه سابقه ی کار داشته باشد و همچنین وظیفه دارد که در مدت ۳۰ روز بیکاری خود را به اداره ی کار اعلام کند.
جهت مشاوره با وکیلی متخصص در موسسه حقوقی حامد امیری به صورت حضوری و غیرحضوری از طریق راه های ارتباطی موجود در سایت و سامانه آنلاین رزرو نوبت مشاوره از مشاوره با حامد امیری یکی از بهترین وکلای اصفهان بهره مند شوید.
مبع مقاله:
https://hamedamiri.com/%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AA-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA/
